modified checklist for autism in toddlers (m-chat)：嬰幼兒孤獨癥量表（m-chat）改性

1、Aandachtsprocessen,Herbert RoeyersDieter BaeyensOnderzoeksgroep OntwikkelingsstoornissenDiagnostiek in een veranderend onderwijsveld, Antwerpen, 13 december 2007,,Theoretisch kader,Conceptualisatie van aandacht,Ge

2、en universeel aanvaarde definitieConsensus: Aandacht is een multi-dimensioneel construct met verschillende functiesComplexiteit vertaalt zich in uiteenlopende conceptualisaties van dimensies en functies,Automatische

3、vs Gecontroleerde aandacht (1),Algemeen aanvaarde indeling van Schneider en Schiffrin (1977) Betreft niveau van bewustzijn van geselecteerde prikkels Tweedeling is niet absoluut, veeleer een continuüm dat reikt

4、van loutere gerichtheid op prikkels tot selectieve aandacht in functie van taakopdrachten en zelfregulatie,Automatische vs Gecontroleerde aandacht (2),Automatische aandachtsprocessen:Doen geen/nauwelijks beroep op menta

5、le processenAutomatisering,Automatische vs Gecontroleerde aandacht (3),Automatisering: zonder bewuste beslissing of intentieVb. zien van het woord “GROEN” resulteert in lezen en activeert betekenis en geassocieerde wo

6、orden,GROEN,…,,,,,,Automatische vs Gecontroleerde aandacht (4),Automatische aandachtsprocessen:Doen geen/nauwelijks beroep op mentale processenAutomatisering: zonder bewuste beslissing of intentieVb. zien van het woo

7、rd “GROEN” resulteert in lezen en activeert betekenis en geassocieerde woordenVb. Stroop Taak meet het onderdrukken van automatisering, i.e. interferentie-effecten,Automatische vs Gecontroleerde aandacht (5),Stroop Taa

8、k: “Noem zo snel mogelijk de kleur” Fase 1 Fase 2 Fase 3Automatische aandacht wordt sterk gestuurd door informatie die vervat zit in prikkels die onze zintuigen bereiken ? nood aan filterm

9、echanisme,Rood Blauw Groen GeelGeel Rood Blauw RoodBlauw Geel Rood Groen,Rood Blauw Groen GeelGeel Rood Blauw RoodBlauw Geel Rood Groen,Automatische vs Gecontroleerde aandacht (6),Auto

10、matische aandachtsprocessen:Doen geen/nauwelijks beroep op mentale processenAutomatisering: zonder bewuste beslissing of intentieVb. zien van het woord “GROEN” resulteert in lezen en activeert betekenis en geassociee

11、rde woordenVb. Stroop Taak meet het onderdrukken van automatisering, i.e. interferentie-effectenPas na een periode van oefening en beroep doen op geheugen verschijnt automatiseringVb. lezen vs dyslexie,Automatische

12、vs Gecontroleerde aandacht (7),Gecontroleerde aandachtsprocessen:Maken gebruik van beschikbare mentale processenResultaat van bewuste keuze en gedreven vanuit denkprocessen, bewuste zoekstrategieën, hypothesen, et

13、c.Mentale bronnen hebben een capaciteitslimiet:Moeilijk combineerbaar met andere gecontroleerde aandachtsprocessenMakkelijk combineerbaar met automatisch aandachtsproces vb. fietsen en praten overstijgt capaciteitsl

14、imiet niet maar wanneer plots moet geremd worden, valt het gesprek stil,Aandachtsfuncties (1),Een tweede conceptualisatie richt zich op verschillende functies die aandachtsprocessen vervullen: Selectieve aandacht:Wann

15、eer de intensiteit waarmee een persoon zich richt op een welbepaalde stimulus of taak zo hoog is dat het bewustzijn van alle andere omgevingskenmerken wegvalt.Vb. jongere hoort tijdens gamen niet dat moeder hem aan tafe

16、l roept,Aandachtsfuncties (2),Gefocuste aandacht:Meer functionele vorm van selectieve aandachtGecontroleerd en doelbewust uitfilteren van interfererende prikkelsVb. “Olivier” in een niet-gealfabetiseerde lijst zoeken

17、door enkel te scannen op namen die beginnen met een ronde letter (naast O ook C, G, Q),Aandachtsfuncties (3),Verdeelde aandacht:Aandacht focussen op verschillende aspecten van een taakGerelateerd aan de capaciteitslimi

18、et van beschikbare bronnen:Lager onderwijs: leerkracht geeft tijdens schrijfopdracht nog geen verdere instructiesSecundair onderwijs: combinatie schrijven en luisteren wordt mogelijk voor kinderen,Aandacht en Omgevings

19、invloeden,Aandachtsprocessen kunnen beredeneerd gemanipuleerd worden:Rustpauzes inlassen: vb. speeltijdAanbrengen van opvallende stimuli: vb. gevaarstickers op flessen met vergif, beertjes van Meichenbaum op lesbanken

20、Motivatie manipuleren: vb. goed rapport levert een beloning opVerlenen van feedback verlengt de aandachtsfocus en -duur,Aandachtstheorieën (1),Focussen op de samenhang tussen verschillende aandachtsfuncties en de n

21、iveaus van bewustzijnGroeiend belang van de neurowetenschappen: link aandachtstheorieën en specifieke hersengebiedenMeest dominante theorie: Tripartite Theory van Posner en Petersen (1990),Aandachtstheorieë

22、n (2),Orienting Network OF het Posterior Attentional SystemFunctie: verplaatsen van aandacht, weg van een eerdere focus richting een nieuwe informatiebronTekorten bij schizofrenie,Aandachtstheorieën (3),Executive

23、Network OF het Anterior Attentional SystemFunctie: geheel aan processen die borg staan voor executieve controle van informatie, namelijk planmatig en doelgericht informatie verwerken in functie van een gekozen doelstell

24、ingTekorten bij ADHD,Aandachtstheorieën (4),Alerting NetworkFunctie: vermogen tot (continue) alertheid tijdens de verwerking van relevante prikkelsBest gemeten aan de hand van een Continuous Performance Task (CPT

25、),Aandachtstheorieën (5),Continuous Performance Task (CPT)Verschillende varianten van deze PC-taak, voorbeeld CPT-AX,,Drukken = commissiefout,,Drukken = correcte responsNiet drukken = omissiefout,Aandachtstheorie&

26、#235;n (6),Alerting NetworkFunctie: vermogen tot (continue) alertheid tijdens de verwerking van relevante prikkelsBest gemeten aan de hand van een Continuous Performance TaskTekort bij ADHD vanuit hypo-activatie ? hyp

27、eractiviteit als poging om de interne stimulatie en alertheid te verhogen (Zentall & Zentall, 1983),Aandacht en informatieverwerking,Aandacht vormt noch het begin noch het eindpunt van informatieverwerking,Ontwikkeli

28、ng van aandacht,Resultaat van aanleg en beïnvloeding door de omgevingVolgt mede de neurologische rijping van de hersenenMijlpalen voor volwassen niveau8 jaar: (motorische) impulscontrole11-13 jaar: selectieve

29、en volgehouden aandachtten vroegste 12 jaar: executieve controle,Implicaties voor de diagnostiek,Aandacht meten? (1),Praten over globaal “zwakke” aandacht of algemeen aandachtsprobleem heeft niet zoveel zinOnderkennend

30、e diagnostiek: zo gedifferentieerd mogelijk beeldProbleem: aandacht wordt altijd indirect gemetenInvloed van aandacht kan alleen gemeten worden als het kind “iets” moet doenMaar dat “iets” zal ook andere cognitieve, p

31、erceptuele en outputsystemen mee gaan activeren die allemaal een invloed hebben op de prestatieOok motivatie, begrijpen van de opdracht, faalangst, ....moeten in rekening worden gebrachtOok rekening houden met ontwikke

32、lingsaspect,Aandacht meten? (2),Binnen de schoolcontext: leerkracht signaleert een probleemEerste stap: vragenlijstTweede stap: observatie door deskundige (eventueel)Indien vermoeden wordt bevestigd: aandachtstestOnd

33、erscheid tussen primaire en secundaire aandachtsproblemen (verklarende diagnostiek)Eventueel aangevuld met oudergesprek (o.a. m.b.t. ADHD), sensorisch of intelligentieonderzoekIndien testresultaten gedragsobservaties b

34、evestigen: uitgebreid multidisciplinair onderzoek,Instrumenten,Vragenlijsten,ASEBA-vragenlijsten hebben aandachtsschaalCBCLTRFOpletten voor de DSM-schaal ADHD!Ook ADHD-vragenlijstenVvGKAVLVoor meer gedifferentieer

35、d beeld is een testafname in één-op-één situatie wenselijk,Aandachtstesten,Bourdon-Vos: meest bekendMeet enkel selectieve aandachtWeinig aantrekkelijkZwakke COTAN-beoordelingDiverse andere testen

36、die slechts een aspect meten:d2-testStroop Kleur-Woord TestTeltestTOVADiverse testen die te weinig “zuiver” zijn:Trail Making TestTower of LondonComplexe figuur van ReyTe uitgebreid, gespecialiseerd:ANTNEPSY(-

37、II),TEA-CH (1),Meest geschikt voor diagnostiek binnen kader van leerlingen- en onderwijsbegeleidingVoor kinderen van 6-16 jaarNiet-gecomputeriseerdGestandaardiseerdBeoogt 3 aspecten van aandacht in kaart te brengen:

38、Selectieve aandachtVolgehouden aandachtAandachtscontroleVia dubbeltaken ook informatie over verdeelde aandachtOok informatie over inhibitie,Subtest “Trollen tellen” - TEA-Ch - Copyright Harcourt Test Publi

39、sher,Subtest “Speurtocht” - TEA-Ch - Copyright Harcourt Test Publisher,TEA-CH (2),9 subtestsAfname van ca. 1 uurParallelvorm maakt hertesten mogelijkKorte screening is ook mogelijkRecente Vlaams-Nederlands

40、e normen sinds kort beschikbaar (via website Harcourt)Oorspronkelijke Australische normen zijn NIET bruikbaar!,,Australische normen niet bruikbaar(Schittekatte et al., 2007),N = 646,TEA-CH (3),Sterke puntenAantrekkeli

41、jke vormgevingBeperkte samenhang met intelligentie, geheugen en taalbegripZowel visuele als auditieve testsValiditeit en betrouwbaarheid is volgens auteurs goed (maar dient verder onderzocht)Zwakke puntenSlordighed

42、en in de handleidingOnduidelijkheden m.b.t. scoring Geen globale factorscores voor aandachtssystemenGeen gegevens over validiteit van screeningsversie,TEA-CH en ADHD,Zeer voorbarig om uitspraken te doen over de waarde

43、 van de test binnen de diagnostiek van ADHDZijn er bij ADHD wel aandachtsproblemen, los van executieve functies, motivatie en energetische factoren?Kinderen met ADHD doen immers het vaak goed opOrienting takenSelecti

44、eve aandachtstakenVolgehouden aandachtstakenDiagnostische criteria gaan over observeerbare dagelijkse gedragingen op school en thuisNiet over prestaties op cognitieve testsDie zijn wel nuttig om sterke en zwakke punt

45、en van een kind in kaart te brengen, maar hebben geen diagnostische waarde,Diagnostiek en advisering,Verstoorde aandachtsprocessen,SecundairIets doen aan oorzaak: bv. SlaapproblemenPrimairAndere functies verstoord?S

46、toornis vastgesteld?ADHDAutismeTourette......Vaak medicamenteuze aanpakAandachtstrainingen of andere psychosociale behandelingen?Belang van gunstige leercondities,Conclusie,Conclusie (1),Aandacht als construct:ke

47、nt verschillende functies en verschillende niveaus van bewustzijnwordt constant beïnvloed door de omgevingkent een langzame, gestage ontwikkelingslechts onderdeel van de informatieverwerkingDiagnostiek van aand

48、achtsproblemen bemoeilijkt door:verwevenheid aandacht en andere functiesbeperkte psychometrische kwaliteit van beschikbaar instrumentarium voor het Nederlandse taalgebied. Echter, positieve evolutie merkbaar.,Conclusie

49、 (2),Diagnostisch proces:Onderkennende fase: algemene annex functiespecifieke taxatie van aandachtsproblemenVerklarende fase: inventarisatie van causale en instandhoudende factoren van primaire of secundaire aandachtsp